Perkataan Falsafah فلسفة ialah kalimah معربة
mu’arrabah (bukan asal perkataan arab tetapi dijadikan kalimah arab)
Asal perkataan ini daripada bahasa Greek lama yang terdiri daripada dua
perkataan dan dicantumkan menjadi satu perkataan.
1) Philo فيلو : Bermaksud mahabbah (cinta).
2) Sophia سوفيا : Bermaksud hikmah.
Apabila digabungkan maka jadilah maknanya cintakan hikmah. Adapun ahlinya disebut فيلوسوف (failusuf) yang membawa maksud محب الحكمة (muhibbul hikmah = pencinta hikmah)
Ahli
sejarah berbeza pandangan dalam menetukan siapa yang mula-mula
menggunakan dua kalimah ini. Dikatakan oleh ahli sejarah, dua perkataan
ini tidak pernah digunakan kecuali pada kurun ke 6 sebelum milad (iaitu
sebelum kelahiran Nabi Isa Al-Masih) atau sebelum masihi.
Dikatakan فيثاغورس
(Pitagoras) yang mula-mula menggunakan perkataan ini dan juga
menggabungkan di dalam satu tarkib (susunan perkataan). Ini dapat
dilihat melalui perkataan beliau yang menyebut;
أنا لست حكيما وإنما أنا محب للحكمة
Aku bukanlah hakim (sang hikmah) tetapi aku hanyalah pencinta kepada hikmah.
Pada
pandangan Pitagoras, hakim hanya layak dinisbahkan kepada Allah sahaja
adapun manusia hanya mampu untuk menyintai hikmah dan mencari ma’rifah
untuk mengkaji tentang hakikat sesuatu.
Berpandangan
golongan yang lain bahawasanya yang mula-mula menggunakan kalimah
falsafah ini dalam satu tarkib (iaitu gabungan di antara dua perkataan
Philo + Sophia) ialah سقراط (Suqrat/Socrates)
ketikamana beliau melihat golongan sebelumnya daripada ahli falsafah
menamakan diri mereka dengan sufist dan juga ketikamana beliau melihat
golongan السوفسطائيين
(Sufasta’yiin) mendakwa dengan laqab (gelaran) ini dan menisbahkan
kepada mereka dengan gelaran hukama’. Maka berkata Suqrat/Socrates ;
أنا لست سوفست وإنما أنا فيلو سوفوسبمعنى أنني لست حكيما وإنما أنا فيلوسوف أي محب للحكمة
Aku bukanlah sufist (hakim) tetapi hanyalah failusufus bermaksud aku bukanlah hakim teapi aku hanyalah failusuf iaitu pencinta kepada hikmah.
Ta’rif daripada sudut istilah falsafah.
Berbeza-beza
ta’rifan dari sudut istilah mengikut perbezaan aliran dan sekolah
falsafiyyah merujuk kepada satu aspek. Daripada aspek yang lain
perbezaan ta’rifan disebabkan berbezanya zaman pra sejarah. Apa yang
dita’rifkan pada العصور القديمة (zaman lama) berbeza pada العصور الوسطى (zaman pertengahan) dan العصور الحديثة (zaman modern).
Tiga zaman ini merupakan peringkat perkembangan ilmu falsafah dan setiap zaman itu lahirnya tokoh-tokohnya yang tersendiri.
Pandangan
ahli falsafah zaman sebelum Suqrat/Socrates yang mewakili permulaan
falsafah di Negara Yunani ialah pandangan bersifat مادية maadiyyah (sesuatu benda yang boleh dicapai melalui pancaindera). Sebahagian besar ahli falsafah zaman ini ialah golongan الطابيعيين
(at-Tobi’iyyin) yang berpendapat kewujudan hanya terbatas pada alam
maadi dan tidak ada kewujudan disebalik maadah. Bermaksud jika sesuatu
kewujudan itu tidak boleh dilihat atau disentuh atau dirasa melalui
pancaindera maka ia tidak wujud.
Daripada sinilah yang menghala perbahasan mereka kepada العلل الأولى
(sebab yang pertama) bagi tobi’ah atau asal kewujudan sesuatu secara
tobi’ah (semulajadi). Dinamakan mereka sebagai ahli falsafah الطابعيين (at-Tobi’ieyyin).
Kita lihat apa pandangan golongan الطابعيين (at-Tobi’ieyyin) dalam menyatakan asal kewujudan setiap sesuatu ;
1) Berkata فطاليس ;
إن أصل الأشياء الماء منه خرجت جميع الموجودات
2) Berkata انكسمندر ;“Sesungguhnya air itu asal sesuatu. Daripada air ini keluarnya semua maujudaat (benda yang wujud)”
إن أصل الأشياء الماء منه خرجت جميع الموجودات
Sesungguhnya air adalah asal sesuatu daripadanya keluarnya semua benda yang wujud.
3) Berkata انكسيمانس ;
إن الهواء أصل الأشياء
“Sesungguhnya udara itu asal sesuatu”
4) Berkata هرقليطس ;
إن النار أصل الموجودات
Sesungguhnya api itu asal semua benda yang wujud.
“Suqrat/Socrates”
Kemudian datang سقراط
(Suqrat/Socrates) mengalakan perbahasan mengenai insan, akhlak insan
dan menghalakan penumpuan manusia kepada perbahasan pada diri mereka.
Beliau menggunakan syiar ;
اعرف نفسك بنفسك
Kenalilah diri kamu melalui diri kamu
Slogan
ini dijadikan syiar bagi Suqrat/Socrates sehingga dikatakan
sesungguhnya Suqrat/Socrates yang menurunkan falsafah daripada langit ke
bumi.
Kemudian datang pula أفلاطون
(Pluto) dan memperluaskan lagi makna falsafah dan berpegang dengan
teori-teori sebahagian ahli falsafah yang sebelumnya terutamanya بارمنيدس atau باري أرمينياس ( Peri Armenias ) dan سقراط (Socrates).
Beliau (Pluto) menggabungkan teori Peri Armenias dan Suqrat (Socrates).
Kemudian datangnya أرسطو (Aristotle) yang digelar المعلم الأول (Guru yang pertama). Berkembang madrasahnya (aliran) dan dikenali sebagai المشائين
(Orang yang berjalan) kerana kebiasaannya beliau menyampaikan
pengajiannya dalam keadaan berjalan dan murid-muridnya mengikuti beliau
di sekelilingnya.
Kesimpulan makna falsafah
1) Falsafah ialah pengetahuan yang bersifat aqliyyah dan ilmu dengan maksud yang umum. Makna ini yang didapati di sisi Aristotle ketika menta’rifkan falsafah dengan katanya;Sesungguhnya falsafah itu pembelajaran tentang kewujudan dengan apa dia maujud (ada) atau pembelajaran ‘ilal ( sebab-sebab) dan prinsip-prinsip yang pertama bagi setiap sesuatu. Maksud ini juga mempengaruhi ahli falsafah modern seperti ديكارت (Decrotes) dan بيكون (Bacon). Jadi falsafah di sisi ديكارت (Decrotes) ialah ilmu dengan prinsip-prinsip yang pertama dan ilmu kulli yang mengcakupi.
2) Falsafah ialah himpunan pembelajaran dan pemerhatian zat tab’ie secara umum yang menjurus kepada pengembalian sistem daripada ma’rifah keseluruhannya kepada bilangan yang kecil daripada prinsip-prinsip yang dikemukakan.Dengan ta’rif di atas disebut falsafah al-‘uluum, falsafah at-taarikh, falsafah al-qaanun dan inilah ta’rif di sisi سبنسير (Spencer).
3) Falsafah ialah pembelajaran yang bersifat naqdiyyah (kritikan) dan pemerhatian. Inilah ta’rif di sisi كرونو (Chrono).
4) Falsafah ialah pembelajaran yang berkait dengan hukum-hukum yang kukuh. Asas ini terdiri daripada العلوم المعيارية (al-‘ulum al-mi'yariyyah) yang tiga iaitu 1) Ilmu Akhlak yang membahaskan tentang nilai kebaikan. 2) Ilmu Mantiq yang membahaskan tentang nilai kebenaran 3) Ilmu Jamal yang membahaskan tentang nilai kecantikan.
5) Falsafah secara asas ما بعد الطبيعة (ma ba’da at-tobi’ah). Ma ba’da at-tobi’ah telah di ta’rifkan oleh Aristotle ialah perbahasan pada sesuatu yang wujud dengan apa dia wujud.
6) Falsafah ialah ilmu yang melahirkan aqal atau kekuatan orang yang beraqal pada manusia dengan maksud memerhati dan mengamati kepada kejadian. Matlamat falsafah ialah menguasai ke atas kekuatan yang besifat tobi’ie dan mengadili pada sumber-sumbernya untuk merealisasikan sa’adatul insan (kebahagian manusia). Ini ta’rif di sisi فرنسيس بيكون.
-
Rujukan kitab muhaadhoraat fi al-falsafah al-islamiyyah, Dukturah Laila
Sulaiman Ali Bakr, Al-Mudarrisah biqismi Al-Aqidah Wal Falsafah,
Kulliyah Ad-Dirasat lil Banat, Jami’atul Al-Azhar As-Syarif bil
Mansurah,
No comments:
Post a Comment