Makna Falsafah Menurut Thomas Hobbes

Thomas Hobbes (1588-1679M) merupakan ahli falsafah Inggeris memerihalkan falsafah sebagai ilmu pengetahuan yang menerangkan hubungan cause and effect atau sebab dan akibat.

Makna Falsafah Menurut Cicero

Cicero (106-43SM) merupakan seorang ahli falsafah Romawi. Beliau menyatakan falsafah ialah the mother of all the arts atau ibu daripada semua seni. Falsafah baginya punca bagi segala ilmu pengetahuan yang terluhur. Beliau turut menegaskan bahawa falsafah sebagai seni kehidupan.

René Descartes

Rene Descartes (1595-1650M) merupakan seorang tokoh falsafah Perancis dan penulis yang membesar dan menghabiskan hidupnya di Belanda. Beliau dilahirkan pada tahun 1595M di La Haye, Touraine, Perancis. Pada usianya yang muda, beliau mempelajari falsafah skolastik, fizik dan matematik di La Fleche. Hanya matematik yang menarik minatnya, ini kerana baginya, matematik dapat memberikan kepastian dan kejelasan.

Beliau pernah mengembara dan memasuki perkhidmatan tentera serta bercampur gaul dengan sehenap lapisan masyarakat. Walaupun sibuk, beliau tetap berfikir tanpa henti. Beliau sering mencari jawapan kepada persoalan bagaimana untuk mencari kepastian dalam falsafah?. Beliau terkenal dengan teori keraguannya dengan katanya "Aku berfikir, maka dengan itu aku wujud" @ " Cogito ergo sum".

Makna Falsafah Menurut Aristotle

Aristotle (387-322SM) menyatakan bahawa falsafah ialah ilmu tentang kebenaran. Ini kerana, tujuan atau matlamat falsafah adalah mengetahui hakikat sesuatu. Kehidupan sebagai ahli falsafah ialah kehidupan sebagai pengkaji dan penyelidik untuk mencari kebenaran. Untuk mencari dan mendapatkan kebenaran, ahli falsafah itu perlu berfikir dan mencari ilmu.

Makna Falsafah Menurut Plato

Plato (427-347SM) menyatakan bahawa ahli falsafah adalah manusia yang bersedia menerima ilmu pengetahuan, cinta, tidak pernah puas-puas belajar dan berminat mencari kebenaran dan suka melihat kebenaran itu diterjemahkan dalam kehidupan, hatinya terpaut kepada kebenaran. Selain itu, ia menjelaskan bahawa terdapat unsur moral dalam falsafahnya.

Bagi Plato, falsafah ialah pengetahuan kepada benda-benda. Benda-benda itu termasuklah benda disebalik benda (metafizik). Pengetahuan ini atau falsafah berusaha untuk memahami segala benda dan mengetahui akan hakikatnya.

Beliau juga turut menjelaskan bahawa failasuf itu ialah orang yang menghiasi dirinya dengan kecintaan kebenaran serta penyelidikan dan lebih mengutamakan jalan keyakinan daripada jalan dugaan (dhan).

Jalan untuk mencapai kebenaran menurut beliau adalah melalui falsafah kerana intipati falsafah ialah mencintai, mengatur dan mengagungkan kekuatan akal dan hati. Apabila seseorang dapat mencapai tahap failasuf, maka dia akan memperolehi pengetahuan, dengan pengetahuan itu dia akan bertindak sejajar dengan kebenaran tersebut. Kerana, failasuf adalah cintakan kebenaran dan hanya mahukan kebenaran sahaja.

Ilmu Falsafah dan Peranannya Dalam Kehidupan

Dalam usaha untuk memahami falsafah, perkara utama yang perlu diberi perhatian adalah ciri-ciri utama atau komponen penting ilmu falsafah itu sendiri. Secara dasarnya, ilmu falsafah memainkan peranan penting dalam kehidupan manusia mempunyai enam asas, iaitu:

1. Masalah.

2. Sikap.

3. Kaedah.

4. Kegiatan.

5. Kesimpulan.

6. Kesan.

Masalah dalam falsafah ialah masalah-masalah yang berkaitan dengan alam seperti asal usul (dulu), perkembangan (sekarang) dan masa depan (akan datang). Malah, masalah itu juga berkaitan dengan manusia, moral dan etika dan sebagainya. Ini kerana, skop atau perbincangan ilmu falsafah adalah segala sesuatu yang ada wujud dalam alam ini termasuklah persoalan Ketuhanan, Wahyu, Ilmu, Kebenaran dll.Usaha yang berterusan untuk menyelesaikan masalah-masalah seperti diatas melahirkan beberapa bidang ilmu pengetahuan seperti epistemologi (perbahasan mengenai ilmu), logik, sains, falsafah bahasa, metafizik, nilai dan sebagainya.

Makna Falsafah Menurut Socrates

Socrates (470-399SM) berpendapat bahawa falsafah adalah merupakan aspek yang menyentuh kehidupan secara praktikal. Menurutnya, falsafah adalah usaha memperbaiki manusia melalui prinsip moral yang boleh diperolehi daripada kebersihan fikiran. Beliau juga menyatakan bahawa untuk memperbaiki moral, ia memerlukan kepada kebersihan fikiran.

Selain itu, falsafah bukan sahaja merupakan renungan secara rasional, tetapi ketaatan yang tidak berbelah bahagi terhadap prinsip-prinsip yang terkandung dalam falsafah. Falsafah merupakan sebahagian daripada teori-teori yang membentuk dan menguruskan kehidupan yang praktikal.

Pada zaman beliau, munculnya suatu kumpulan ahli falsafah yang digelar Sophists. Golongan ini menyatakan bahawa manusia adalah pengukur kepada semua perkara. Doktrin ini tidak dapat diterima kerana ia menghancurkan nilai dan sistem moral serta spiritual masyarakat. Implikasi dari doktrin kumpulan ini menyatakan bahawa manusia yang menentukan baik buruk sesuatu, tidak ada kebaikkan mutlak, semuanya bersifat nisbi. Dengan kesan ajaran ini, ia menghancurkan kestabilan sistem moral masyarakat yang baik dan meruntuhkan kebenaran. Iaitu bagi kumpulan Sophists tiada kebenaran yang bersifat mutlak.

Makna Falsafah Menurut Pythagoras

Pythagoras (527-497SM) mentakrifkan makna falsafah lebih luas berbanding dengan Thales. Beliau mendefinisikan falsafah sebagai aktiviti pemikiran tetapi berusaha mempertinggikan spiritual dan moral personaliti manusia. Katanya, setiap perkara atau aktiviti yang menyuburkan pemikiran adalah untuk mempertinggikan spiritual dan personaliti seseorang. Di sini, beliau menambah perbahasan ilmu falsafah dengan memasukkan perbahasan spiritual dalam perbahasan falsafah dan unsur ini pada anggapannya adalah penting kepada manusia di dunia ini.

Beliau dalam menjelaskan fasafah ini menggunakan kiasan atau analogi berdasarkan kepada suasana dalam Sukan Olimpik. dalam sukan tersebut, beliau menyatakan bahawa terdapat tiga kelompok utama manusia. Pertama, kelompok manusia yang mengambil bahagian iaitu atlit.

Makna Falsafah Menurut Thales

Thales (624-546 SM) merupakan tokoh falsafah Greek yang digelar sebagai bapa falsafah Barat. Beliau merupakan tokoh pertama yang membicarakan tentang falsafah dalam tamadun pemikiran manusia. Pada zamannya, beliau cuba untuk merasionalkan pandangan-pandangan yang bersifat lagenda dan mitos berkaitan alam dalam masyarakatnya.

Menurut beliau, falsafah seharusnya memberi penekanan atau perhatian kepada tiga aspek penting iaitu benda (things), rasional (rationality) dan kesejagatan (universality). Maksudnya, falsafah menurut beliau ialah penerangan secara rasional kepada seluruh benda secara prinsip atau universal atau kesejagatan. Penekanan diberikan kepada ketiga-tiga perkara ini adalah kerana ia merupakan intipati kepada perkataan falsafah itu. Benda yang dimaksudkan oleh beliau ialah alam (nature). Beliau cuba memberikan penyelesaian terhadap persoalan hakikat benda - asal-usul benda- yang akhirnya dibicarakan secara sistematik dalam bidang metafizik.

Falsafah dan Sains

Falsafah dan Sains secara umumnya jika dibicarakan secara sepintas lalu akan dikatakan mempunyai persamaan dan tiada perbezaan. Malah, apa yang dibicarakan oleh sains, akan dibicarakan juga oleh falsafah. Oleh yang demikian, disini, penulis akan cuba menghuraikan serba sedikit perbezaan yang terdapat antara sains dengan falsafah.

Pertama:

Bidang kajian falsafah adalah lebih umum sifatnya. Falsafah melihat dan membahaskan sesuatu itu dengan melihat secara lebih menyeluruh dan komprehensif. Ahli falsafah bermaksud memahami sesuatu itu dengan lebih mendalam sifatnya. Cara untuk memahami sesuatu itu menurut ahli falsafah bukan hanya melihat dari aspek fizikal semata, malah turut juga melihat dari aspek sebab musabab sesuatu atau kejadian.  Manakala perbahasan ilmu sains lebih bersifat khusus dan spesifik seperti fizik, kimia, biologi dll. Dengan kata lain, seorang ahli sains yang pakar dalam bidang biologi hanya akan mahir dalam bidang tersebut sahaja dan agak sukar untuk memperkatakan dalam bidang ilmu yang lain.

Kebaikkan Mempelajari Falsafah

Setiap ilmu pengetahuan, mempunyai kebaikkan dan kegunaannya masing-masing. Begitu juga dengan ilmu falsafah ini. Walaupun ramai yang menganggap ilmu falsafah itu sebagai suatu ilmu yang tidak penting, hanya spekulasi, bersifat angan-angan, akan tetapi ia mempunyai kebaikkannya yang tersendiri.

Dengan mempelajari falsafah, seseorang itu mampu memahami idea-idea dan pemikiran-pemikiran yang pernah muncul dalam sejarah kemanusiaan dan dunia. Dengan kemampuan untuk memahami pelbagai pemikiran yang muncul ini, samada individu itu terpengaruh dengan idea tersebut atau menolak idea pemikiran itu dan membentuk sebuah idea pemikiran yang baru. Selain itu, individu itu mampu untuk mengetahui kebaikkan dan kelemahan sesebuah idea pemikiran yang diutarakan dengan mempelajari falsafah.

Falsafah Sejarah I

Sejarah dan falsafah merupakan dua perkara yang sukar dan payah untuk di ungkapkan dengan makna kata sebenar. Hal ini kerana, falsafah dan sejarah mempunyai bidang dan perbahasan yang tersendiri dan rumit untuk di huraikan. Hanya insan yang mempunyai minat dan tahap pemikiran yang tertentu sahaja mampu untuk menghuraikannya dengan mudah dan memahaminya dengan baik.

Sejarah dan falsafah bukan sahaja mempunyai hubungan rapat, malah merupakan intipati kepada kedua-duanya. Jika ingin mempelajari sejarah, falsafah tidak boleh di tinggalkan. Hal ini kerana, sejarah tanpa falsafah adalah seperti gula tanpa manisnya. Itulah hubungan di antara falsafah dan sejarah. Kaitan sejarah dan falsafah ini boleh dihuraikan seperti hubungan antara air dengan tebing, bagai buku dengan ruas. Hanya gambaran sahaja yang boleh menjelaskan perkaitan rapat antara sejarah dengan falsafah ini.

Ibn Bajjah

1. Biografi

Nama sebenar beliau adalah Abu Bakar ibn Yahya ibn al-Sha'ighal Tujibi al-Andalusi al-Samqusti Ibn Bajjah. Beliau dilahirkan di Saragossa, Andalusia pada tahun 475H bersamaan 1082M. Beliau berasal dari keturunan keluarga al-Tujib yang bekerja sebagai pedagang emas. Di sebelah barat beliau dikenali sebagai Avempace. Beliau pernah hidup di kota Serville, Granada dan Fez.

Beliau bukan sahaja terkenal sebagai seorang ahli falsafah sahaja, malah turut terkenal sebagai penyair dan juga ahli politik. Di samping mengamalkan hidup zuhud.

Pernah bekerja sebagai seorang wazir atau pegawai kerajaan yang berkhidmat dalam salah sebuah kerajaan Muluk Tawaif di Andalusia dibawah pemerintahan Abu Bakr Ibrahim.

Beliau menguasai pelbagai bidang ilmu seperti falsafah, perubatan, muzik, falak disamping menghafal al-Quran.

2. Rentetan Kehidupan 

Selain di dalam bidang ilmu dan falsafah yang diceburi oleh Ibn Bajjah, beliau juga turut melibatkan diri di dalam bidang politik. Ia bermula di tempat lahirnya sendiri iaiati di  Saragoassa  apabila dia  mula bergiat sebagsai penyair bagi pihak al-Murabithun yang dipimpin oleh Abu Bkr Ibn Tafalwit. Kemudian apabila Abu Bkr berkuasa di situ, Ibn Bajjah dilantik sebagai menteri.

 Pada tahun 1118 M, (512H) Saragossa dapat ditakluk oleh raja Alfonso yang berasal dari Aragon ,maka Ibn Bajjah pun berpindah ke Seville. Di dalam perjalanannya ke Seville dia singgah di Valencia. Di Seville, Ibn Bajjah menjalankan tugas sebagai seorang doktor dan banyak menulis tentang ilmu logik.

 Kemudian Ibn Bajjah berpindah ke Granada ,dan dari sana beliau berpindah ke Afrika Utara ,iaitu pusat Dinasti Murabithun .Tetapi oleh kerana cara pemikiran falsafahnya asing di kalangan masyarakat di situ. Beliau ditangkap apabila tiba di kota Syatibah iaitu di Maghribi oleh Amir Abu Ishak Ibrahim Ibn Yusuf Ibn Tasifin yang menuduhnya sebagai murtad dan pembawa bid’ah. Oleh kerana Ibn Rusyd pernah menjadi muridnya Ibn Bajjah dilepaskan. 

 Ekoran dari kejadian tersebut, beliau meneruskan perjalanannya ke Fez di Morocco. Di sana, beliau mendapat penghormatan yang tinggi di kalangan orang al-Murabithun dan diangkat menjadi menteri oleh Abu Bakar Yahya Ibn Yusuf Ibn Tasifin untuk jangka waktu yang panjang.

 Kedudukan yang beliau perolehi, telah menimbulkan rasa dengki dan iri hati dari pelbagai pihak. Akhirnya pada bulan Ramadhan pada tahun 1138M (533H). Menurut satu riwayat  beliau meninggal dunia akibat  diracuni oleh seorang doktor yang bernama Abu al-‘Ala Ibn Zuhri yang iri hati terhadap kecerdasan dan penguasaan ilmu yang terdapat pada Ibn Bajjah .Beliau dimakamkan di samping makam Ibn ‘Arabi di Fez.

Beliau mempunyai dua orang pengikut yang kebanyakan maklumat mengenai latar belakang kehidupannya banyak diperolehi daripada kedua orang ini. Dua orang pengikutnya ialah :

• Abu Hasan Ali Bin Abdul Aziz bin al-Iman
• Ibnu Tufail

KARYA-KARYA IBN BAJJAH

Ibn Bajjah banyak mengahasilkan karya di dalam pelbagai bidang .Karya-karya yang dihasilkan lebih kurang 31 karya .Karya asal Ibn Bajjah ditulis di dalam Bahasa Arab dan diterjemahkan ke dalam bahasa Hebrew dan Bahasa Latin. Manuskrip –manuskrip asal dan terjemahannya ada tersimpan di dalam perpustakaan Bodlein MS.Pococke 206, Perpustakaan Berlin MS.5060 dan di perpustakaan Escurial (Sepanyol) MS.612.

Di antara karya-karyanya yang terpenting ialah :

o    Risalah al-Wida’

Ia mengandungi tentang ketuhanan, kewujudan manusia, alam serta huraian mengenai kedoktoran dan perubatan  Buku ini terletak di perpustakaan Bodlein.

o    Risalah Tadbir al-Mutawahhid

Ia mengandungi tentang pandangan beliau dalam bidang politik dan falsafah.Ia lebih menekankan kehidupan individu dalam masyarakat yang disebut Mutawahhid .Kandungan buku ini seperti buku al-Madinah al-Fadhilah, karangan al-Farabi. Risalah Tadbir al-Mutawahhid ini diterjemahkan ke dalam bahasa Sepanyol setelah wafatnya Ibn Bajjah.

o    Risalah al-Ittisal al-‘Aql Bi al-Insan

Ia mengandungi tentang perhubungan akal dengan manusia  serta huraian mengenainya.

o    Kitab an-Nafs

Ia mengandungi  yang berkaitan tentang persoalan yang berkaitan tentang jiwa manusia dengan Tuhan dan pencapaian manusia yang tertinggi dari kewujudan manusia (kebahagiaaan). Persoalan ini banyak dipengaruhi oleh gagasan pemikiran falsafah Yunani ,oleh sebab itulah Ibn Bajajh banyak membuat ulasan terhadap karya dan hasil tulisan Aristotle, Galenos,  Al-Farabi dan Al-Razi.

o    Komentar Tentang Ilmu Logik Al-Farabi

Sampai sekarang masih ia tersimpan di perpustakaan Escurial  (Spanyol )

Beberapa ulasan terhadap buku falsafah hasil karya Aristotle,  Al-Farabi, Porphyrius dan sebagainya. Menurut Carra de Vaux, di perpustakaan Berlin terdapat 24 risalah manuskrip karangan Ibn Bajjah. Di antaranya ialah Tardiyyah (syair-syair)

• Risalah al-Akhlaq
• Kitab al-Nabat
• Risalah al-Ghayah al-Insaniyyah

Sesungguhnya Ibn Bajjah merupakan tokoh ilmuwan yang hebat, sesuai denagn kedudukan dan penghormatan yang telah diberikan kepada beliau sepanjang kehidupannaya serta tokoh falsafah Islam yang pertama di Andalusia. Menurut Ibn Khaldun, kedudukan Ibn Bajjah adalah setaraf dengan Ibn Rusyd (Averroes ), Ibnu Sina (Avincenna) dan al-Farabi.

Masih banyak lagi pemikiran falsafah Ibn Bajjah yang tidak diketahui kerana sebahagian besar karya tulisannya telah musnah .Bahan yang tinggal dan sampai kepada kita hanya merupakan sisa-sisa dokumen yang berselerakan di beberapa perpustakaan di Eropah.

 Sesetengah pandangan falsafahnya jelas mendahului zamannya. Sebagai contoh, beliau telah lama menggunakan ungkapan manusia sebagai makhluk sosial, sebelum para sarjana barat berbuat demikian. Begitu juga konsep madani telah dibicarakan dalam tulisannya secara tak langsung .

Biarpun umur Ibn Bajjah tidak panjang tetapi sumbangan dan pemikirannya telah meletakkan tapak yang kukuh kepada perkembangan ilmu dan falsafah di bumi Andalusia.